فیلم سوم: زندگی زیباست!

 تحلیل راشومون درباره فیلمنامه "زندگی زیباست".

  آنچنان که از شواهد و قرائن پیداست نوبت به خودمان رسیده است برای تحلیل فیلمی که معرفی کرده بودیم. سرتان را درد نمی آوریم و به صورتی خلاصه و موجز افاضاتمان را قلمی می کنیم. البته در این فقره منظور از قلمی همان کیبوردی است! 

 اوج هنر دو فیلمنامه نویس این اثر در به تعویق انداختن تراژدی در فیلمنامه است. آنها با کمدی بزن و بکوب شروع می کنند و سپس با عبور از یک درام عاشقانه کمدی به جنگ می رسند. با ورود جنگ به فیلمنامه ما کدهایی که از قبل درباره ی جنگ و نژادپرستی دریافت کرده بودیم را به یاد می آوریم.آن اسب سبز رنگ که نژاد پرستان رنگش کرده بودند. نام بچه های صاحب پرده فروشی که هم نام هیتلر و موسیلینی بودند.سخنرانی گوییدو در مدرسه درباره ی نژاد آریایی و نافی که کنده نمی شود!!! و چندین و چند اشاره ی گذرا که با وقوع جنگ معنایشان را می فهمیم.  

فیلمنامه نویسان سپس با حوصله ی هرچه تمام تر بی آنکه درگیر صحنه های بمباران و انفجار و شلیک شوند، به آهستگی یک اردوگاه می سازند که گوییدو و پسرش جاشوا باید در آن قدم به قدم به طرف مرگ حرکت می کنند.

آیا بیننده ای که تا به حال از کمدی فیلم لذت برده است،طاقت دیدن یک آشویتس کوچک را دارد؟ 

بدون شک خیر! 

اما چرا ما میخکوب می شویم و باقی ماجرا را پیگیری می کنیم؟ 

چرا ما نگران گوییدو هستیم؟ 

چرا ما نگران همسر گوییدو هستیم؟ 

چرا ما نگران عموی گوییدو هستیم؟ 

چرا ما انقدر نگران جاشوا هستیم؟ 

جواب سوالهای بالا تنها یک کلمه پنج حرفی است: همدلی! 

... ما آنها را دوست داریم چون آتها شخصیت های همدلی برانگیز هستند.همدلی یعنی اینکه ما حاضریم خودمان را جای آتها بگذاریم و همزمان با خوشحالیشان خوشحال و با ناراحتی شان ناراحت شویم. 

ما نگران گوییدو هستیم چون او مرد عاشق پیشه و با مزه ای است.دلسوز و مهربان است و خانواده اش را دوست دارد. باهوش است و جواب همه ی معماها را می داند. حاضر جواب است و البته به میزان زیادی خالی بند!

ما نگران همسر گوییدو هستیم چون زمانی که شوهر و پسرش را به اردوگاه مرگ می برند آنها را تنها نمی گذارد. او هم عاشق است و هم از جان گذشته. 

ما نگران عموی گوییدو هستیم چون وقتی گوییدو جایی را نداشت گلخانه و خانه ای به او داد. او بخشنده است. 

ما نگران جاشوا هستیم چون باهوش است. چون مثل بچگی های همه ی ما از اینکه بزرگترها حمامش کنند بدش می آید.چون ادای پدرش را خیلی قشنگ درمی آورد. 

 اما آیا ما تا قبل از دیدن فیلم این آدم ها را می شناختیم؟ 

نه؟ 

نمی شناختیم . درست است.این همان نبوغ فیلمنامه نویسان است که ما را شیفته ی این آدم ها می کند و کاری می کند که در همان پرده ی اول و در جریان یک ماجرای ظاهرا کمدی، آرام آرام وارد زندگی شان بشویم و فراموش کنیم که این یک فیلم است .گوییدو در این فیلم دورغگو،لاف زنو خالی بند قهاری است. دروغگویی که بر خلاف همه ی دروغگوها جز برای خوشحال کردن دورا و جاشوا دروغ نمی گوید. خالی بندی هایش از سر سودجویی نیست و این در دنیایی که ما زندگی می کنیم امری نادر است. 

 سکانس برگزیده: 

 همه ی سکانس های این فیلم شایستگی انتخاب به عنوان سکانس برگزیده را دارند. صحنه ی ورود گوییدو به دهکده و سوء تفاهمی که اتفاق می افتد...سکانس بعدی که گوییدو خودش را شاهزاده معرفی می کند و نیش زنبور را از بدن دورا بیرون می کشد... سکانس گرفتن مجوز از ارشاد ایتالیا! برای تاسیس کتابفروشی...سکانس های مربوط به دیدارهای مثلا تصادفی با دورا... پذیرایی از نماینده آموزش و پرورش و دادن ماهی مانده به او...تماشای اوپرا و آن زل زدن ها و خیره شدن ها...دزدیدن دورا از جلوی اوپرا...سکانس عروسی دورا با مسئول ارشاد!... فرار با دورا...  

 سکانس های عجیب و غریب اردوگاه ... ترجمه ی حرف های آن افسر آلمانی برای جلوگیری از ترس جاشوا.... گفتگو با جاشوا درباره ی قوانین اردوگاه ،بازی امتیازات و سه ممنوعیت ساختگی... پخش کردن موزیک برای دورا از بلندگوی رستوران... حرف زدن با دورا از بلندگوی نظامی ها... آموزش زبان به بچه های آلمانی برای نجات جاشوا... کار اجباری و بلند کردن سندان ها...

 اما نظر راشومون:

بهترین سکانس این فیلم آنجایی اتفاق می افتد که جاشوا داخل آن جعبه پنهان شده است و از شکاف آن دارد بیرون را دید می زند. پدر به او گفته است که اگر در آخرین مرحله که بازی قایم باشک است برنده شوند جایزه ی بزرگ را که یک تانک واقعی ست به خانه می برند. پسر بی آنکه بداند ماجرا چیست قایم می شود. گوییدو گیر می افتد و او را به سربازی می دهند تا به گوشه ای برده و تیربارانش کند.گوییدو دارد به سمت مرگ می رود. خوش شانسی های او در سکانس های قبل باعث شده است تا ما بیننده ها فکر کنیم که این بار هم حتما نجات پیدا می کند. 

گوییدو از مقابل جعبه ای که جاشوا در آن مخفی شده است عبور می کند. چهره اش غمگین و مایوس است.ناگهان یادش می آید که جاشوا از شکاف جعبه او را می بیند. فورا لبخند می زند و نیشش را تا بناگوش باز می کند.دستانش را مثل دلقک ها تکان می دهد و مثل یک عروسک خیمه شب بازی با شکلک های مسخره از مقابل جعبه عبور می کند.می داند که اگر جاشوا بفهمد که این یک بازی نیست از جعبه بیرون می آیدو کشته می شود.او به جاشوا چشمک می زند.جاشوا که ابتدا نگران به صحنه نگاه می کرد با معصومیت خاصی لبخند می زند و پاسخ چشمک پدر را می دهد.این آخرین باری است که این دو به هم چشمک می زنند...لا اقل در این دنیا! 

 زندگی زیباست حقیقتا پر است از این سکانس ها و صحنه های درخشان که هریک به تنهایی یک فیلم کوتاه کامل هستند. این یعنی اینکه برای تک تک لحظه ها و پلان های این فیلم ساعت ها وقت و فکر صرف شده است.افکاری پیچیده که به ساده ترین شکلی نمایش داده می شوند.

 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

زندگی زیباست!  

عنوان ایتالیایی :Vita è bella, La

عنوان انگلیسی :Life is biautifull

ژانر: کمدی- عاشقانه - جنگی

محصول سال: 1998

کارگردان: روبرتو بنینی  

افتخارات<---------------------------

برنده ی سه اسکار در سال 1999

1- بهترین فیلم خارجی

2- بهترین بازیگر نقش اول مرد

3- بهترین موسیقی

از آکادمی علوم و هنرهای سینمایی

و ده ها جایزه ی دیگر از معتبرترین جشنواره های بین المللی  

------------------------> یک تحلیل موافق

((هولوکاست در زندگی زیباست تنها پس زمینه ای است برای ارائه پیام اصلی فیلم. این فیلم حکایت قدرت خواستن است. بنینی با این فیلم میخواهد بگوید که اگر شما چیزی را واقعا بخواهید، میتوانید بدست آورید، حتی در شرایط وحشتناکی مانند هولوکاست. شما همواره میتوانید بر سرنوشت خود حکومت کنید.

نکته دیگر در این فیلم نمایش شخصیتهای مختلف انسانهاست. شما پدری را میبینید که به فکر سلامتی و ایمنی پسر و همسرش است و به تنها چیزی که فکر نمیکند زندگی خودش است. او همواره در این اندیشه است که چگونه با دو تن از مهمترین افراد زندگیش ارتباط برقرار کند و به آنها کمک کند که از این شرایط دشورا به راحتی عبور کنند.

در مقابل هم افراد بی احساسی را میبینید که جز خودشان به هیچ چیز دیگری فکر نمیکنند. به عنوان مثال شخصیت دکتر لسینگ آلمانی را در این فیلم ببینید، قصد او از آوردن گوئیدو به باشگاه افسران، در واقع نه کمک به او بلکه کمک به خودش برای پیدا کردن راه حل چیستانها است. او از گوئیدو عاجزانه میخواهد که به او کمک کند. در حالی نمیتواند ببیند که خود گوئیدو نیازمند کمک واقعی است . مسئله مهم برای گوئیدو نجات جان همسر و فرزندش است، اما مهمترین مسئله برای دکتر لسینگ پیدا کردن نام چیزی است که صدای «کواک، کواک» میدهد!

این فیلم تمام آلمانها را دیو سیرت معرفی نمیکند. به عنوان مثال قدرت تلقین که در این فیلم زیاد استفاده شده، به شوپنهاور، فیلسوف آلمانی نسبت داده میشود، یا صحنه صحبت زنی با دورا، در راه پله اردوگاه را بیاد آورید که درباره نگهبان زن آلمانی میگوید: " آن اوایل که او به اینجا آمده بود، خوب بود!"

در انتها به نظر من جدای از این انتقادها و مخالفتها این فیلم داستان عشق اعضای یک خانواده به یکدیگر است. هرچند پدر خانواده در انتها کشته میشود اما خانواده پیروز نهایی است. این فیلم همانطور که جاشوا در انتهای فیلم میگوید : "این هدیه ای است که پدرم به من داده است!"هدیه ای است به ما که محکی به خود بزنیم که چقدر به فکر اطرافیانمان هستیم و چقدر به فکر خود!

لازم به ذکر است که «فیلم زندگی زیباست» در دو نسخه انگلیسی و ایتالیایی وجود دارد، که نسخه ایتالیایی آن حدود پانزده دقیقه طولانی تر است و شامل صحنه هایی است که به هنگام آماده سازی نسخه انگلیسی از زیر تیغ تدوین گر گذشته است. ))

منبع این تحلیل: سایت فارسی بنینی www.benigni.blogfa.com

 

راشومون منتظر است تا دوستان نظر و نمره ی خود را به این فیلم اعلام کنند.جای نظر دادن آن بالاست! تحلیل های خوب دوستان را در قسمت ادامه ی مطلب بخوانید.

 چراغ های دوستان:

مطلب زیر را رژانو از وبلاگ  سطرهای سپید در یادداشتش نوشته است:  

اول عشق، دوم سیاست و سوم فداکاری:زندگی زیباست رو همین چند ساعت قبل دیدم..
گاهی همراه بازیگران خوشحال میشدم و گاهی هم غمگین..بازی روبرتو رو بیشتر از همه دوست داشتم..اون با رفتارش با گفتارش به همه ما گفت که زندگی در هر صورت زیباست و ما می تونیم بدون دلیل بخندیم و این زندگیمونو به عنوان یه بازی در نظر بگیریم که یه روزی اگه برنده بشیم جایزش نصیب ما میشه!
بعد هم بازی بچه رو دوست داشتم..در کمال سادگی همه حرفای پدرش رو قبول می کرد و باور می کرد که واقعا اونجوریه..جنگ شاید خیلی چیزهادر زندگی رو تیره و تار کنه اما هرگز عشق و علاقه رو نابود نمی کنه و میشه گفت بیشتر هم می کنه..همانطور که روبرتو از هر لحظه ایی استفاده می کد تا به دورا ثابت کنه اونو دوست داره!!
اینکه  روبرتو چه طور در هر شرایطی به بچه اش می فهموند که این همه جزیی از بازی هست و اگر انجامش ندیم می بازیم واقعا تحسین برانگیز بود...
در لحظه آخر هم فداکاری روبرتو برای بچه و زنش خیلی منو تحت تاصیر گذاشت..هر چند بلاخره جاشوا به جایزش رسید اما دیگر پدری نبود که خوشحالی جوشا رو ببینه..به هر حال واقها زیبا بود..انتخاب خوبی بود..اگر بخوام نمره بعدم از بیستم بیشتر نمره میدم چون واقعا عالی بود!!
اگه بخوام به طور کامل تر و جزیی تر بگم در این فیلم چند مسئله مهم خدنمایی می کنه اول عشق دوم سیاست و سوم فداکاری..

عشق شوهر به زنش و شوهر و زن به بچشون و همچینین عشق بچه به پدر و مادرش خیلی از قسمت های فیلم رو در بر می گرفت!!

سیاست همواره باعث میشه بعضی ها کم بیارن و بعضی ها جا بزنن و خیلی خای دیگه یا بمونن یا فرار کنن..جنگ هر جایی که رخ ترس و دلهره رو به وجود میاره و اینکه ما چه طور در همین اوضاع جنگ بتونیم خودمون و زندگیمون رو حفظ کنیم کار هر کسی نیست..مثلا تصور کنید ایران رو وقتی جنگ تحمیلی بود خیلی ها موندن و جنگ کردند و خیلی ها هم اونقدر عصبی میشدن که همه غمهاشونو سر خونوادشون می ریختن و یا اینکه همش خنده از بین می رفت و ما فقط می تونستیم دست به دعا بشیم و گریه کنیم اما ما هرگز در این فیلم رنگی از عجز و ناتوانی و حتی گره هم ندیدیم!!فقط لحظه ایی که دورا فهمید بچه ها را به بهانه حمام بردن می برن و خفه می کنن غمگین و اندوهگین بود...هر چند همه فیلم های طنز نمادی از اوضاع مملکت هست و خیلی هاشون جدا از اینکه ما رو می خندونن ما رو با واقعیت های تلخ جامعه آشنا می کنن اما در بعضی جاها نقطه اوج فیلم رخ میداد که من هم خندم می گرفت و هم بلافاصله ناراحت میشدم..
البته اقای جوانمرد من زیاد در مورد سینما نمی دونم و منتقد فیلم هم نیستم اما از دید یک بیننده این حرفها رو می زنم و می تونم بگم یکی از بهترین فیلم هایی بود که دیدم!

یا اینکه اون آقای دکتر در لحظه ایی که واقعا روبرتو به کمکش احتیاج داشت و فکر  کردم دکتر می خواد در مورد نجات اونا باهاش حرف بزنه اما دکتر فقط معما گفت و حل کرد واقعا جای تاسف داشت ..همچین آدمایی نظیر دکتر در زندگی هرکسی وجود داره که به جای کمک به دیگران وقت خودشونو صرف یه سری از مسائل دیگه می کنن
قدرت تلقین کردن هم واقعا خوب نمایش داده شده!..
یا اینکه میگم شخصیت روبرتو رو بیشتر از همه دوست دارم به خاطر اینکه مثلا در زمانی که بازرس قرار بود وارد مدرسه ایی بشه که دورا اونجا کار می کنه روبرتو با نقشه خودش وارد اونجا شد و من فکرمی کردم که اونجایی که مدیر گفتند در مورد بیانه نژادی حرف بزنه فکر کردم روبرتو کم میاره و سوتی میده ولی خب در نهایت اعتماد به نفس شروع کرد و به اینکه نژاد خودش از همه برتره حرف زد و ....میشه گفت یه انسجام و نظم همواره همراه فیلم بود که هرگز باعث نمیشد بین دو قسمت دوگانگی به وجود بیاد و برای همین بعد کارگردان حتما تدوین گر خوبی هم داشته و بدون دلیل نبوده که سه جایزه اسکار رو بدست و آورده و نظیر همچین جوایزی!
در کل قشنگ بود و پیشنهاد می کنم هر کسی ندیده نگاه کنه چون مطمئنم دوست دارند!!اگه بخوام بازم بنویسم سر همشهریم درد می گیره و من اصلا اینو نمی خوام!!
حالا بازم اگه چیزی اومد توی ذهنم میگم...
  

چراغ دوم: 

مطلب زیر را انفرادی از وبلاگ  انفرادی در یادداشتش نوشته است:  

 قوانین بازی: 

You can lose all your points for any one of three things. One: If you cry. Two: If you ask to see your mother. Three: If you're hungry and ask for a snack! Forget it!
چند خط نوشته ی بالا دیالوگی است از فیلم «زندگی زیباست» ساخته ی روبرتو بنینی که خودش هم نقش اولش را بازی کرده است. تقریبا یکی از بهترین کارهای بنینی به زیان اصلی ایتالیایی و ساخته شده در سال ۱۹۹۷و ۳ تا اسکار برده و ۵۲ جایزه دیگر. حالا اینها به کنار! خلاصه ی داستان این است که مردی به نام گوئیدو که در فیلم پیشخدمت خودمانی است عاشق معلم اشراف زاده مدرسه که نامزد آلمانی هم دارد میشود و با هم ازدواج می کنند. ۵ سال بعد آنها صاحب پسری چشم سیاه میشوند (که عکسش بالاست) در حالی که جنگ جهانی دوم شروع میشود و آنها هم درگیر این جنگ میشوند.گوئیدو همسرش و پسرش به همراه هشت هزار یهودی دیگر به اردوگاه کار اجباری فرستاده میشوند.  مادر از پسر و همسرش جدا میشود. گوئیدو تمام تلاشش را میکند تا پسرش هرگز نفهمد که در این اردوگاه چه میگذرد و همه ی خشونت های جنگ را به بازی میگیرد  تا به پسر کوچکش ثابت کند که همه ی اینها مسابقه است و یک بازی شیرینِ تلخ را با او شروع می‌کند؛ بازی که هرکس در آن امتیاز بیشتری جمع کند یک تانک برنده خواهد شد! شرط برنده شدن این است که ۱۰۰۰ امتیاز بگیرند و در تمام روزهایی که توی اردوگاه هستند پسرک فکر می کند در حال بازی هستند.گویدو صحبتهای افسر آلمانی را که سرشار از تهدید و ارعاب است بصورت قوانین بازی برای پسرش ترجمه میکند. فقط برای اینکه پسر عملا حس کند که توی  بازی هستند و حس زندگی توی وجودش از بین نرود. توی اردوگاهی که هر لحظه یکی میمیرد یا به کوره های آدمسوزی انداخته میشود تا ازون صابون و دکمه درست کنند... او همچنین بی وقفه تلاش می‌کند تا در اردوگاه کار اجباری فاشیست‌ها بر لبان کودک و همسرش لحظه‌ای لبخند نقش ببندد و اینگونه است که بنینی فیلمی که در آن سرانجام این مرد کشته می‌شود نام "زندگی زیباست" را می‌گذارد.در آخر فیلم گوئیدو در حالی کشته میشود که چند ساعت بیشتر به سقوط اردوگاه و فرار نازی ها نمانده است... دیالوگ بالا همان قسمتی است که گوییدو به پسرش میگوید که تمام امتیازهایش را از دست خواهد داد اگر این سه کار را انجام دهد.. یک: اگر گریه کند.. دو: اگر بگوید که مادرش را میخواهد ببیند و آخر هم اینکه اگر غذای مختصری بخواهد.. 

چراغ سوم: 

مطلب زیر را بی تا از وبلاگ خانوم کا در یادداشتش نوشته است:  

حضور قدرتمند عشق:

من منتقد سینما نیستم . به عنوان بیننده ؛ از تصویرسازی و موسیقی فیلم شدیدا لذت بردم . بازی بنینی رو هم بر خلاف رعنا خیلی دوست داشتم.
و اینکه این فیلم همین که هالیوودی نبود به من آرامش میداد! 

بنینی انقدر در این فیلم خوب بازی کرده که فکر می کنم
عده ای‌‌‌ ـ  بعد از دیدن این فیلم  ـ به این نتیجه رسیدند که هولوکاست یه تحریف تاریخیه !! و اردوگاه های کار اجباری هم حتمن یک بازی و مسابقه بچه گانه برای مشخص شدن برنده جایزه بزرگ بوده !!!
این عده که آدمهای مهربانی هم هستند ؛ احتمالا (به قول راشومون ) برای سلامت روحی بچه های این مرز و بوم  و من و شما تلاش می کنند( مثل سکانسی که بنینی حرفهای آن سرباز آلمانی را برای جاشوا به شکل دیگری ترجمه میکرد) در نهایت ملاحظه ؛
تاریخ به شکل گوگوری مگوری تری دیده شود! 

دوباره که فیلمو دیدم ؛ به نظرم خیلی مثبت اندیشانه آمد.
یعنی انگار محور اصلی فیلم و پیام مهم فیلم ؛ نگاه زیبا داشتن به همه چیز ؛ حتی در بدترین شرایط است . البته فیلم مطمئنن اهداف بسیار زیادی داشته ؛ اما من اینبار برداشتم این بود که
بنینی برای نشان دادن قرار گرفتن یک انسان در بدترین شرایط ؛
اردوگاه کار اجباری را به تصویر می کشد ؛ و بهترین عکس العملهای ممکن را هم به ما نشان می دهد. چیزی که امروز خیلی به اون احتیاج داریم همین نگاه آروم و لطیف به زندگیه .
بیننده احتیاج نداره جنگ رو در تصویر ؛  به شکل وحشیانه و واقعی ببینیه ؛ اشاره های به موقع به ما می فهمونه که ما در بدترین شرایط هستیم  .  

موسیقی فیلم هم دقیقا به همین خاطر که اسم فیلم حکم می کند که : زندگی زیباست ؛ رسالت خود را به بهترین شکل ممکن انجام می دهد .
اما چیزهای زیادی به ذهنم می رسه که می خوام بگم ؛ ولی چون منتقد نیستم ؛ یه خورده ملاحظه می کنم پیش اساتید!!
به چند تاش بسنده میکنم!
۱ـ بنینی به من میگه زندگی یه بازیه و ما به عنوان بازیگرای این بازی ؛ با نقشهای متفاوتی در صحنه هستیم ؛ اما خود واقعیمون ؛ بیرون این بازی به شکل «آگاهی» وجود داره . در واقع ما در زندگی باید مهارت و تسلطمون رو بر نقشهامون به دست بیاریم . البته بنینی اصلا نمی خواد این بازی رو (بازی زندگی) غیر جدی و پیش پا افتاده جلوه بده ؛ در دیالوگی هم به جاشوا میگه که : این آدما داد میزنن و نقش آدمهای بد رو بازی میکنن که تو فکر نکنی این بازی الکیه .
۲ـ بنینی ؛ شکستن دنیای مفاهیم رو به من یاد میده . گوئیدو  میاد مفاهیم و معانی رو به بهترین و صحیح ترین شکل برای جاشوا عوض میکنه و در کنارش هم احترام به علایق و نظرات و طرز تفکر دیگران رو هم به پسرش یاد میده ( جایی که پشت شیشه مغازه ای نوشته شده ورود سگ و جهود ممنوع ...)
۳ـ  به نظرم تنها عاملی که گوئیدو رو در شرایط سخت ؛ مشتاق به زندگی می کرد ؛ حضور قدرتمند عشق بود . مهمترین انگیزه ای که برای زیبا زندگی کردن ؛ هممون بهش احتیاج داریم.
گوئیدو حتی در بدترین شرایط هم از ابراز علاقه اش به دورا خودداری نمی کند ( صحنه ای که پشت میکروفن برای دورا حرف می زند )
۴ـ و لذت بردن در لحظه و زمان «حال» ؛ هم تاکیدهای زیبایی داشت ( در صحنه ای که توپ پارچه ابریشمی گرانقیمت  رو زیر پای دورا میندازه ؛ که به نظرم یکی از زیباترین صحنه های فیلم بود )

راشومون منتظر روشن شدن چراغ بعدی می ماند...